Bedrijfseconomisch ontslag: afspiegelen, maar ook terugspiegelen!

Het afspiegelingsbeginsel bij het bepalen van de ontslagvolgorde ingeval van een ontslag wegens bedrijfseconomische redenen is u waarschijnlijk wel bekend. Maar wist u ook dat werkgevers verplicht zijn terug te spiegelen? In deze blog komt de toepassing van het afspiegelingsbeginsel (het vaststellen van uitwisselbare functies) aan bod en wordt het principe van terugspiegeling toegelicht.

Afspiegelingsbeginsel – uitwisselbare functies

Bij een ontslag om bedrijfseconomische redenen moet een werkgever op basis van de wet een verplichte selectiemethode hanteren. Per bedrijfsvestiging en per categorie uitwisselbare functies moet worden afgespiegeld. Het vaststellen van uitwisselbaarheid van functies dient aan de hand van zes (objectieve) criteria te worden gedaan:

- functie-inhoud;
- vereiste kennis;
- vaardigheden en competenties;
- tijdelijke of structurele aard;
- niveau;
- beloning.

Als uitgangspunt voor deze beoordeling geldt de functiebeschrijving, maar indien die ontbreekt of indien de omschrijving sterk afwijkt van de feitelijke situatie mag van de feitelijke situatie worden uitgegaan. De indeling van de categorieën moet zorgvuldig en objectief plaatsvinden. UWV toetst namelijk of de indeling aannemelijk is en of de juiste werknemer voor ontslag is voorgedragen.

Terugspiegelen

Indien na een groepsontslag een vacature ontstaat, moet een werkgever omgekeerd afspiegelen. Dit houdt in dat een vrijgekomen functie (als eerste) aangeboden moet worden aan de werknemer die op grond van het afspiegelingsbeginsel als laatste voor ontslag in aanmerking is gekomen.

Bij een stoelendansreorganisatie (een deel van de werkzaamheden van de bestaande functie wordt voortgezet in een nieuwe functie), waarbij geen sprake is van uitwisselbaarheid kan niet zomaar worden geselecteerd op basis van ‘meeste geschiktheid’ (als meer werknemers geschikt zijn dan het aantal functieplaatsen). De werknemer die geschikt is om de functie te vervullen en die als laatste voor ontslag in aanmerking zou komen, maakt als eerste aanspraak op herplaatsing in de nieuwe functie, waarvan een deel van de werkzaamheden overgaat naar de nieuwe functie. Ongeschikte werknemers hoeven niet mee te worden genomen in de omgekeerde afspiegeling. De afweging tussen geschikt en ongeschikt mag de werkgever nog steeds maken.

Een praktijkvoorbeeld

In een zaak bij de kantonrechter te Leiden kwam terugspiegeling aan de orde. Binnen 26 weken na opzegging van de arbeidsovereenkomst van werknemer kwam een vacature met gelijke werkzaamheden beschikbaar. Werknemer (als laatste in aanmerking gekomen voor ontslag) deed een beroep op wederindiensttreding, omdat niet zij maar een collega deze functie kreeg aangeboden. Werkgever had dus niet juist teruggespiegeld. De opzegging is dan vernietigbaar.

In strijd handelen met de wederindiensttredingsvoorwaarde leidt ertoe dat een opzegging kan worden vernietigd. De arbeidsovereenkomst loopt in dat geval door en de werknemer heeft recht op loon (met terugwerkende kracht). Deze sanctie kan dus vergaande (financiële) gevolgen hebben voor een werkgever. 

Het is daarom belangrijk u goed te laten informeren in een dergelijke situatie en voorafgaand aan de invulling van een vacature na te gaan of hier ex-werknemers voor in aanmerking komen. Advies nodig? U kunt ons bereiken via: 040-2155240 of info@witberghoorn.nl.